ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: Δίκτυο πολιτών για τον Χολαργό

Αποτελεσματικότητα

Πρωτοτυπία

Αλληλεγγύη

Πολιτισμός

 
Ο φιλελευθερισμός της καθημερινής ζωής σήμερα κάνει προτιμότερη την ένταξη σε μια ομάδα πολιτών που οργανώνεται περισσότερο δημοκρατικά, στην οποία υπάρχουν χαλαρότερες σχέσεις πειθαρχίας, η δομή της δεν είναι κάθετη, όπως στα παραδοσιακά κόμματα,αλλά οριζόντια  ενώ παράλληλα λειτουργεί πιο πρωτότυπα ή και πιο αποτελεσματικά.

Παραδοσιακός τρόπος, παραγοντισμός

Συγκεκριμένα η κοινωνία πολιτών αποτελεί έναν τρίτο, έναν ενδιάμεσο, χώρο που στέκεται πέρα από το κράτος και την αγορά. Πρόκειται δηλαδή για ένα χώρο αυτονομίας απέναντι στην αλαζονεία και  στον αυταρχισμό του κράτους αλλά κι’ απέναντι στην κυριαρχία της αγοράς. Η κοινωνία των πολιτών υπάρχει γιατί είναι επικίνδυνο το κράτος να παρεμβαίνει παντού όπως επίσης η καθημερινή ζωή των ατόμων να διέπεται αποκλειστικά από τους νόμους της αγοράς.

Εννοείται ότι η ανάπτυξη αυτού του ενδιάμεσου χώρου αποτελεί κι ένα κριτήριο δημοκρατικότητας κι ορθής λειτουργίας των θεσμών μέσα στην κοινωνία. Θα λέγαμε μάλιστα ότι ένας κοινωνικός οργανισμός αναπτύσσεται δημοκρατικά όταν στο εσωτερικό του ωριμάζουν και λειτουργούν χώροι αυτονομίας

Οι αντιδράσεις που υπάρχουν σήμερα στην κομματοκρατία και στον κρατικισμό γενικά είναι τριών ειδών: 

1. Από τη μια μεριά, η νεοφιλελεύθερη λογική υποστηρίζει ότι ναι μεν τα κόμματα και το κράτος πρέπει να κάνουν λιγότερα πράγματα, αλλά αυτό να αντισταθμιστεί με την ανάπτυξη της αγοράς. Δηλαδή ό,τι αφήνει το κράτος και το παίρνει η αγορά και η ιδιωτική πρωτοβουλία. Η δεύτερη, της πιο συμβατικής αριστεράς, είναι ότι δεν φταίει το γεγονός ότι τα κόμματα και το κράτος κάνουν πολλά πράγματα, αλλά απλώς πρέπει τα κόμματα να εκδημοκρατιστούν και η κρατική γραφειοκρατία να γίνει πιο αποτελεσματική.

2. Η κοινωνία των πολιτών

Προγραμματικά ο όμιλός μας θεώρησε ότι πρέπει να ανοίξουμε αυτό το δυαδικό σχήμα κράτος / κόμμα - αγορά βάζοντας στο παιχνίδι έναν άλλο πόλο την έννοια της κοινωνίας των πολιτών

Η ανάπτυξη της κοινωνίας πολιτών ως τρίτου χώρου δίπλα και πέρα από το κράτος και την αγορά αποτελεί προοδευτική διέξοδο εξισορρόπησης και ουσιαστικού εκσυγχρονισμού των κοινωνιών Εάν το κράτος δεν μπορεί πια να ασχολείται με τα πάντα, εάν η οικονομία της αγοράς δεν πρέπει να κυριαρχεί παντού, η κοινωνία πολιτών μπορεί να δώσει και να στηρίξει βιώσιμες λύσεις όχι μόνον στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων αλλά και στην οικολογικά βιώσιμη ανάπτυξη, την ανεργία και την κοινωνική πολιτική;

Σε θεωρητικό επίπεδο η συζήτηση για την κοινωνία των πολιτών περιλαμβάνει απόψεις που ξεκινούν από τη μαρξιστική θεώρηση ή άλλες που καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα μέσα όμως από άλλη φιλοσοφική θεώρηση.

Έχω στο μυαλό μου για παράδειγμα κείμενα του Norberto Bobbio «Κοινωνία των Πολιτών» (σελ. 57-70), όπου ο Ιταλός φιλόσοφος εκφράζει μια άλλη οπτική εμπνευσμένη από το τριμερές σχήμα του Γκ. Χάμπερμας (κράτος - αγορά - βιόκοσμος που εννοιολογικά ταυτίζονται με το χώρο της κοινωνίας πολιτών) και όχι το παραδοσιακό μαρξιστικό ή φιλελεύθερο διχοτομικό μοντέλο (κράτος - κοινωνία πολιτών)

3. Το πέπλο της άγνοιας

Η οπτική της κοινωνίας πολιτών θα επιβάλλει μια άλλη διαδικασία επίλυσης των προβλημάτων.Μπορεί να αποτελέσει χώρο ευρύτερων συναινέσεων και χώρου διαλόγου.Σε αυτό το πλαίσιο που σας περιέγραψα προηγουμένως κινηθήκαμε με μια βασική μεθοδολογική αρχή.Την ονομάζω πέπλο άγνοιας και την έχω δανειστεί από τον φιλόσοφο John Rawls .Ας υποθέσουμε ότι επιθυμούμε να προσκαλέσουμε σε μια συζήτηση μια σειρά ατόμων που στη δική μας περίπτωση – ανήκουν σε διαφορετικές εκφάνσεις της αριστεράς-και χαρακτηρίζονται από μια σειρά παρελθοντολογικών στερεοτύπων και που είναι εγκλωβισμένοι σε μια κατάσταση που αποτρέπει το διάλογο.Πέπλο της άγνοιας είναι να κάνουμε μια μεθοδολογική αναγωγή από το παρελθόν.Και μάλιστα να επικεντρωθούμε σε μια σειρά συζητήσεων / προτάσεων / κινήσεων πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα που μολονότι στην αρχή φαίνονται βαρετά στη συνέχεια βγάζουν τα ουσιώδη στοιχεία τους.

Με αυτόν τον τρόπο προσπαθήσαμε να φτιάξουμε minimum συναινέσεις τις οποίες στη συνέχεια τις διευρύναμε σε κάποιο άλλο ζήτημα κοκ.Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι μια μεγάλη αναγνωρισιμότητα.

Σημείωση

Το άνοιγμα ενός ευρύτατου δημόσιου διαλόγου, την κατάθεση εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων των κατευθυντηρίων προτάσεών τους, την εμπλοκή όλων των θεσμών (πολιτικά κόμματα, ενώσεις πολιτών κ.ά) και στο τέλος –στην βάση και των αρχικών περιορισμών που οι αρμόδιοι υπουργοί όφειλαν να θέσουν ως «πυξίδα» από την αρχή – την συνόψιση ενός συναινετικού προγράμματος επίλυσης μέσα σε ένα εύλογο χρονοδιάγραμμα.

Απαιτείται μια γενικότερη μεταφορά αρμοδιοτήτων από τους συγκεντρωτικούς κρατικούς φορείς προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση και κυρίως προς τις Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές και νέα καινοτομικά συμβουλευτικά όργανα/επιτροπές με ενεργό παρουσία της κοινωνίας πολιτών. Π.χ., μια Εθνική Επιτροπή για την μεταρρύθμιση της Ανώτατης Παιδείας ή το νέο Κοινωνικό Κράτος θα μπορούσε να δώσει άλλη μια δυναμική στην επίλυση των προβλημάτων.

- Τρίτον, η κοινωνία πολιτών εκτός από τις σχέσεις συνεργασίας αλλά και ανεξάρτητης κριτικής στα πλαίσια μιας εποικοδομητικής εταιρικής σχέσης με την πολιτεία οφείλει να πράξει το ίδιο και με το χώρο της αγοράς και των επιχειρήσεων. Είναι μια ιδέα εντελώς άγνωστη στη χώρα μας η οποία όμως κερδίζει γοργά έδαφος στο διεθνές προσκήνιο. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν είναι μόνον οργανισμοί παραγωγής προϊόντων/υπηρεσιών και βεβαίως κερδών για τους ιδιοκτήτες ή μετόχους τους. Είναι επίσης κοινωνικοί οργανισμοί με κοινωνική ευθύνη απέναντι στις τοπικές κοινωνίες, το περιβάλλον, τους εργαζόμενους, τους πελάτες τους. Προσπάθειες - να προσφέρουν πολλά λειτουργώντας ως «κυψέλες καινοτομιών» κάθε μορφής.